Avrupa’daki en sevdiğim başkentlerden
biridir Viyana. Sık sık yolum düştüğü için de pek mutlu olurum. Geçtiğimiz
günlerde yine bir gezi sayesinde yolum Avrupa’nın bu ihtişamlı şehrine
düştüğünde, valizimi otele attığım gibi hemen heyecanla sokaklara fırladım.
Viyana’ya gittiğimde genellikle kentin eski
merkezinin kalbinde yer alan bölgede kalmak yerine, ünlü Belvedere Sarayı’nın
aşağı girişine yakın, Rennweg caddesi üzerinde kalmayı tercih ederim. Bu bölge
Aziz Stefan Katedrali, Graben ve Kartner Caddesi’nin kalabalığından uzak ama
yürüyüş mesafesiyle de sadece onbeş dakikadır. Tramvayla giderseniz, sadece iki
durak! Üstelik Viyana dümdüz ve çok düzenli bir şehir olduğundan aslında
yürümek daha keyifli. Yola çıktınız mı vakit nasıl geçiyor anlamıyor insan.
Binaların hepsi birbirinden güzel, bakımlı ve göz alıcı detaylarla dolu.
Başınızı bir o yana bir bu yana çevirmekten yorgun düşüyorsunuz.
İşte bu yürüyüş sırasında gözünüze çarpacak
en önemli bina, hiç şüphesiz bütün Viyana’nın en görkemli barok yapısı olarak
kabul edilen Aziz Karl Kilisesidir. Ben bu yazımda , bu önemli yapıdan, Almanca
söylenişi olan Karlskirche olarak bahsedeceğim.
Karlskirche’nin tarihinden bahsederken ilk
olarak 1713 yılına gitmemiz gerekir. Avrupa, tarihinde çok kereler olduğu gibi,
ne yazık ki yine vebadan kırılmaktadır. Viyana’da ise Kutsal Roma Germen
İmparatorluğu tacını taşıyan VI.Karl hüküm sürmektedir. İmparatorluk
topraklarındaki vebadan kurtulduktan sadece bir yıl sonra, Tanrı’ya teşekkür
olarak bir kilise inşa ettirmeye karar verir.
Avrupa o yıllarda hala Otuz Yıl
Savaşları’nı hatırlamaktadır. Protestanlar’a karşı verilen mücadele,
Katoliklerin bir dönem kaybettikleri gücü onlara geri kazandırmıştır. Luther’in
Reformu’a karşı yapılan Karşı-Reform büyük başarı kazanmış ve Katolik inancı
yeniden kendine olan güvenini tesis etmiştir. Ancak Protestanlar hala kuzeyde
çok güçlüdür. Dolayısıyla Kutsal Roma Germen tacını taşıyan şehirde inşa
edilecek bu kilise, Katolik inancının ve Karşı-Reformun zaferini de
simgelemelidir.
Bu gayeyle yola çıkılınca, kilisenin
adanacağı şahsiyet de büyük önem kazanır: Kardinal ve Milano Başpiskoposu Carlo
Borromeo! Karşı-Reform’un en önemli figürlerinden olan bu din adamı, bugünkü
İtalya’nın kuzeyinde bulunan Lombardiya bölgesindeki en soylu ailelerden
birinin çocuğu olarak 1538’de dünyaya gelir. Soyu anne tarafından Rönesans’ın
hamilerinden ünlü Medici sülalesine bağlanır. Ailesinin bütün erkekleri gibi o
da üstün seviyede eğitim alır. Saçlarının üst tarafını 12 yaşındayken traş
ederek, daha henüz o yaşta manevi dünyaya olan eğilimini belli eder. Manastırlarda din eğitimi alır ve ayrıca
Pavia Üniversitesinde hukuk doktorası yapar.
Amcası Kardinal Giovanni Angelo Medici, VI.
Pius adıyla Papa ilan edilince, Carlo amcasının isteği üzerine kendini Roma’da
bulur. Kısa sürede Kardinal ilan edilir. Bütün hayatı boyunca aldığı yüksek
kalitedeki eğitimin de sayesinde Kilise’nin bütün değişimlerinde, bütün
reformlarında ve bütün hakemlik gerektiren durumlarda, en kuvvetli insanlardan
biri haline gelir.
1576’da Milano başpiskoposu olduğu dönemde,
Milano’nun valisi de dahil olmak üzere bütün üst düzey yöneticilerin korkup kaçtığı
bir anda, vebadan perişan olan binlerce insana yardımların ulaşması için
kolları sıvar ve her gün 60.000 ila 70.000 kişinin yiyecek yardımı almasını
sağlar. Kendi servetini de bu yolda harcamaktan bir an bile çekinmez. Ardından
da kaçıp giden valiye bir mektup yazarak, görevinin başına dönmesi çağrısı
yapar.
Viyana’da, veba salgınından sonra inşa
edilecek yeni kilisenin, hem politik hem de insani anlamda bu olağanüstü
kişiyle anılması, çok anlamlıdır. Üstelik imparatorun da adı Karl yani
Carlo’dur, yani adaştırlar.
Böylece bir proje yarışması düzenlenir ve
kazanan kişi Barok Viyana’nın mimarlarından Johann Bernard Fischer von Erlach
olur. Von Erlach’ın projesi birbirinden farklı pek çok ögeyi içermektedir.
Örneğin dış cephede eski Yunan tapınaklarının portiko’larını andıran sütunlar
yer alır. Yapının iki yanında kule gibi yükselen diğer sütunlar ise, Roma’daki
Trajan sütunundan esinlenerek yapılmışlardır. Bu sütunlarda Carlo Borromeo’nun
hayatından sahneler, spiral kabartmalar şeklinde göğe yükselir.
İçeride ise bir başka alem bekler bizi.
Salzburglu ünlü fresko ustası Johann Michael Rottmayr ve Gaetano Fanti, Aziz
Carlo’yu Hz. Meryem’in kollarında göğe yükselirken resmetmişler. Uçuşan
drapeler, gökyüzünden inen melekler, altın rengine bürünmüş bulutlar… Barok
ihtişamın bütün unsurlarıyla yüklü, son derece ifadeli freskolar duvarları ve
büyük kubbeyi süslüyor.
Kilisenin yapımına 1716’da başlanmış.
Takdis edildiği tarih ise 1737. Kilisenin büyüklüğü, detayların zenginliği ve çeşitliliği
göz önüne alınınca, yirmi yıl bana kısa geliyor doğrusu.
Günümüzde Viyana’nın en önemli yapılarından
biri olarak kabul ediliyor. Kentin en büyük Barok kilisesi diyenler de var.
Yakınından geçtiğinizde başınızı çevirip bakmamanız mümkün değil, öylesine
etkileyici yani… Komşuları da en az kendi kadar önemli: İçindeki Gustav Klimt
eseri Beethoven Kabartması ile ünlü, Viyana Secession binası kilisenin
bulunduğu meydanın karşı köşesinde yer alıyor. Meydanda, Viyana’nın bir diğer
önemli mimarı, 20.yyın başında şehri dönüştürenlerin başında gelen Otto
Wagner’in tasarladığı metro istasyonlarını görebilirsiniz. Art Nouveau ya da
buradaki adıyla Jugendstil’in en büyük temsilcilerinden sayılan Wagner’in kente
en büyük hediyelerinden diyebiliriz bu istasyonlar için. Kiliseyi arkanıza
aldığınızda ise, tam karşınıza Viyana Filarmoni Orkestrası’nın evi kabul edilen
Musikverein geliyor. Kilisenin kendisi de sadece ayinlere değil, aynı zamanda
nefis konserlere ev sahipliği yapıyor. Bir akşam Vivaldi diğer akşam Bach!
Tabii Viyana’nın dahi çocuğu Mozart! İnsan imreniyor doğrusu!
Gündüz güzel, gece ışıklandırılınca sanki
biraz daha güzel. Yolunuz Viyana’ya düştüğünde, bu yapıya vakit ayırmanızı
öneririm. Bir akşam konseri denk gelirse de, hiç kaçırmayın!
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder